Ένα άγνωστο τραγούδι για τον σεισμό της Ιερισσού το 1932

Φωτογραφία από το αρχείο της ομάδας του «Κυττάρου»

Άγγλοι ναύτες αποβιβάζονται στην παραλία

Ένας γλυκός μελαγχολικός ήχος διαπέρασε το αποψινό σούρουπο την Ιερισσό. Ήταν ο ήχος από τις παλιές καμπάνες του χωριού που σώθηκαν από τον σεισμό του 1932.

Ογδόντα ένα χρόνια πέρασαν από την αποφράδα ημέρα που η αιώνια καστροπολιτεία της παλιάς Ιερισσού ισοπεδώθηκε από τον σεισμό των 7.1 R.

Πάνω από 2.5 χιλιάδες χρόνια αέναης κίνησης στην ιστορία ως πόλη Ελληνική[1], η παλιά Ιερισσός στάθηκε θεματοφύλακας μέσα στους αιώνες του Χριστιανισμού και του Ελληνικού πολιτισμού στη ΒΑ Χαλκιδική.

Η αξιοθαύμαστη συνέχειά της καταμαρτυρείται από πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων που ξεκινούν από την προϊστορική εποχή και φτάνουν ως σήμερα[2].

Περισσότερα για την αρχαία Ιερισσό (Άκανθο) εδώ:

http://www.ierissos.com/ierissos/istoria/Akanthos.pdf

Η συνέχεια αυτή διακόπηκε βίαια στον σεισμό στις 26 Σεπτεμβρίου του 1932.

Ιερισσιώτες και Ιερισσός πριν τον σεισμό του 1932

Αρχείο «Κυττάρου».

Από τότε συνεχίζει την πορεία της χτισμένη στις παρυφές της αρχαίας πόλης όπου και ευδοκιμεί ως η μεγαλύτερη κωμόπολη και το σημερινό διοικητικό κέντρο της ΒΑ Χαλκιδικής.(Έστω και με τα προσωρινά γνωστά προβλήματα που σύντομα θα επιλυθούν).

Για τον σεισμό υπάρχουν πλήθος στοιχεία και μαρτυρίες ανθρώπων που τον έζησαν, καθώς και πλήθος εφημερίδες της εποχής που δίνουν με γλαφυρότητα τις τραγικές στιγμές του γεγονότος. Αντ’ αυτού θα σταθώ σε ένα ξεχασμένο σήμερα τραγούδι που τραγουδούσαν οι κάτοικοι της Ιερισσού μέσα στις σκηνές και μας το κατέγραψε σε ανταπόκρισή της στην εφημερίδα «Μακεδονία» η Δώρα Φαρδή στις 15 Οκτωβρίου του 1932.

Αναφέρεται στην καταστροφή που άφησε πίσω του ο Εγκέλαδος και την απρόσμενη βοήθεια που δέχθηκαν οι κάτοικοι από τον Αγγλικό στόλο. Χωρίς αυτή, πολλοί περισσότεροι άνθρωποι θα πέθαιναν από τις κακουχίες και τα τραύματα.

Σεισμός 1932

Αρχείο της ομάδας του "Κυττάρου"

Γι αυτό, η άφιξη του θεωρήθηκε από τους ντόπιους ως θαύμα και οι ιερείς του χωριού τους χάρισαν ως ένδειξη ευγνωμοσύνης μία από τις καμπάνες του χωριού.

Σας παραθέτω στη συνέχεια απόσπασμα της ανταπόκρισης της κας Φαρδή με το άγνωστο σήμερα τραγούδι της Ιερισσού.

Λαδιαβίτης


Εφημερίδα «Μακεδονία», 15 Οκτωβρίου 1932:

…« Είπα παραπάνω πως πρέπει να θαυμάζει κανείς τους Χαλκιδικείς για την ψυχραιμία με την οποία ατενίζουν την συμφορά. Η λαϊκή Μούσα δεν έμεινεν αργή. Βρέθηκε ο ντόπιος βάρδας που τραγούδησε την «Μπαλάντα της συμφοράς». Μέσα στο σούρουπο, χαμένοι κάτω απ’ τις πρόχειρες σκηνές τους, οι Χαλκιδικείς , αφίνουν να σκορπισθή ο θρήνος τους στην ερημωμένη γη.

Το τραγούδι τους είναι απλό. Οι στίχοι λιτοί. Μα ζωγραφίζεται εκεί και με το θρηνώδικο σκοπό ξεπετιέται ολοζώντανος ο πόνος, ο μεγάλος πόνος του κόσμου που έπληξεν η συμφορά. Να πως έκλεισεν η λαική Μούσα μέσα σε μια θλιβερή ελεγεία, την καταστροφή:

   Στις 26 του μηνός μέγας

                                               [σεισμός εφάνη

Εβύθισ’ η Χαλκιδική

                                     [και έγινε βιράνι

Φτωχή, μικρή Χαλκιδική

                                             [άλλοτε περιστέρι

Τι θα γενή το χάλι σου

                                        [ένας Θεός το ξεύρει…

Θεέ μου μεγαλοδύναμε

                                        [Θε μου βοήθησέ την!

Τρία βαπόρια φάνηκαν

                                 [κάτω εις το λιμάνι!

Αδέλφια εσωθήκαμε! Θαύμα

                                     [ο Θεός έχει κάνει!

Ψάχνουν και βρίσκουνε κορμιά,

                                      [κορμιά σακατεμένα

Παιδιά που η μάνα έχασε

                              [τα βρίσκουν πεθαμένα

Οι διψασμένοι ήπιανε

                                [νερό. Τα μάτια κλείσαν

Με την δροσιά με το ψωμί

                                       [όλα τα λησμονήσαν

Δόξα μεγαλοδύναμε όλα

                                            [δεν εχαθήκαν

Πάνω στη γη που οι σεισμοί

                                           [κάτι πάλι αφήκαν!

Από εφημερίδα της εποχής

Αρχείο της ομάδας του «Κυττάρου».

Έμεινε πια θρύλος ανάμεσα στον πληθυσμό που βοήθησαν οι Άγγλοι, το μέγα θαύμα της εμφάνισής τους στα ταραγμένα νερά της Ιερισσού. Και η ελπίδα γεννήθηκε στην ψυχή εκείνων που έχασαν ό,τι είχαν και δεν είχαν μέσα στη φοβερή συμφορά. «Κάτι αφήσαν οι σεισμοί΄ δεν χαθήκαν όλα!»…

ΔΩΡΑ Ν. ΦΑΡΔΗ»

[1] Κατά τον Ευσέβιο ιδρύθηκε το 656π.χ

[2] Ο πυρήνας της αρχικής προϊστορικής εγκατάστασης έχει εντοπιστεί στο Κάστρο, κάτω από το θεμέλιο του βυζαντινού ναού της Παναγίας. Δεν έχει εξακριβωθεί πότε ξεκινά η ζωή του οικισμού στο μακρινό αυτό παρελθόν, από το οποίο έχουμε ένα εντυπωσιακό εύρημα: τμήμα μιας ανθρωπόμορφης στήλης Menhir, απομεινάρι της πρώιμης Εποχής του Χαλκού (γύρω στο 2500 π.Χ.), συνδέει άμεσα την Άκανθο με τον πολιτισμικό χώρο του βορειο-ανατολικού Αιγαίου και του Εύξεινου Πόντου.