Reuters: Media, πολιτική και επιχειρήσεις, το τρίγωνο της αμαρτίας. Eιδική αναφορά στα Μεταλλεία Κασσάνδρας!

Τις σχέσεις μεταξύ ΜΜΕ, επιχειρήσεων και πολιτικής ερεύνησε μ’ ένα εκτενές ρεπορτάζ το Reuters. Οικογενειοκρατία, δημόσια έργα, εκβιασμοί και διπλοθεσιτές βρίσκονται κάτω από το φως, στην έρευνα του γνωστού πρακτορείου ειδήσεων.

Διαβάστε το δημοσίευμα των Stephen Grey και Ντίνα Κυριακίδου (Το αγγλικό κείμενο εδώ)

Στα τέλη του 2011, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών έκανε μια παθιασμένη έκκληση για βοήθεια για να σωθει η χώρα από την οικονομική καταστροφή.

«Χρειαζόμαστε μια εθνική συλλογική προσπάθεια: να πάρουμε όλοι μαζί το βάρος για να πετύχουμε το στόχο μας» ανακοίνωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος έχει γίνει από τότε ηγέτης του σοσιαλιστικού κόμματος ΠΑΣΟΚ. «Χρειαζόμαστε κάτι που να είναι δίκαιο και κοινωνικά αποδεκτό».

Ήταν γραφτό να γίνει ένα κάλεσμα στα όπλα, δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών και κατέληξε τονίζοντας τη βασική αδυναμία της Ελλάδας στις προσπάθειες της για μεταρρύθμιση.

Η ιδέα του Βενιζέλου ήταν να βάλει έναν επιπλέον φόρο επί των ακινήτων, τον οποίο ενσωμάτωσε στον λογαριασμό της ΔΕΗ ώστε να είναι δύσκολο να μην πληρωθεί από κάποιους. Ο λαός ήταν έξω φρενών και ο Τύπος μετέφερε την οργή τους, βαφτίζοντας τον φόρο «Χαράτσι» ορμόμενοι από την εισφορά που επέβαλαν οι Οθωμανοί στους Έλληνες. Το όνομα έμεινε, και ο Γιώργος Παπανδρέου, πρωθυπουργός τότε, αισθάνθηκε υποχρεωμένος να μιλήσει με τους ψηφοφόρους του: «Ας χάσουμε όλοι κάτι, έτσι ώστε να μην χάσουμε τα πάντα».

Δεν θα έχαναν όμως όλοι από αυτόν τον φόρο. Πριν από δύο μήνες, μέσα από την ΔΕΗ, αποκαλύφθηκε πως μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, πλήρωναν λιγότερο από το μισό του χαρατσιού, ή δεν πληρώναν το φόρο γενικά. Ο Νίκος Φωτόπουλος, συνδικαλιστής στην επιχείρηση ηλεκτρισμού ΔΕΗ, ισχυρίστηκε ότι είχε δοθεί εξαιρέση. «Ήταν ένα δώρο για τα πραγματικά αφεντικά, τους πραγματικούς ιδιοκτήτες της χώρας», είπε ο κ. Φωτόπουλος. «Οι πλούσιοι δεν πληρώνουν, ακόμη και αυτή τη στιγμή».

Αυτή τη φορά τα μέσα ενημέρωσης έκαναν φασαρία επί του θέματος. «Η είδηση δεν καλύφθηκε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης … επειδή οι ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης ήταν μεταξύ εκείνων που ευνοούνται» δήλωσε ο Φωτόπουλος αργότερα. Κορυφαίες ημερήσιες εφημερίδες στην Αθήνα είτε δεν αναφέρουν ή υποβαθμίζουν τις αξιώσεις τους, αποκάλυψε το Reuters.

Για πολλούς παρατηρητές, το επεισόδιο απεικονίζει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην πολιτική, τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους ισχυρούς ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης. Τα συνυφασμένα συμφέροντα από αυτούς τους τομείς, αν και όχι κατ “ανάγκη παράνομα ή καταχρηστικα, θεωρούνται εμπόδιο στις προσπάθειες της Ελλάδας να σώσει την οικονομία της. Είναι, λένε διάφοροι επικριτές, εν μέρει υπεύθυνοι για την σημερινή κρίση και για την παρεμπόδιση της μεταρρύθμισης.

Κορυφαίοι ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης σε επικοινωνία που είχαν με το Reuters αρνήθηκαν πως ασκούν αθέμιτη επιρροή ή αναζητούν εύνοιες, ενώ άλλοι αρνήθηκαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις.

Αλλά με δεδομένο το διεθνή αντίκτυπο της κρίσης στην Ελλάδα, το θέμα πλέον έχει επεκταθεί πέρα από τη χώρα. Μια πηγή της τρόικας είπε: «Το σύστημα είναι εξαιρετικά αιμομικτικό. Τα κατεστημένα συμφέροντα αντιστέκονται στις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να καταστεί η οικονομία ανταγωνιστική.».

«Στην Ελλάδα η πραγματική δύναμη είναι στους ιδιοκτήτες των τραπεζών, τα μέλη του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος και των διεφθαρμένων μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτό είναι το τρίγωνο της αμαρτίας», δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας. Ο Πάνος Καμμένος, είπε: «Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης είναι υπό τον έλεγχο των ανθρώπων που εξαρτώνται από την κατάσταση. Τα μέσα ενημέρωσης ελέγχουν την κατάσταση και το κράτος ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης είναι μια εικόνα ενός αμοιβαίου εκβιασμού».

Ερωτηθείς σχετικά με το φόρο Χαρατσι, ο Βενιζέλος αναγνώρισε ότι υπάρχουν ορισμένες «κραυγαλέες περιπτώσεις όπου πληρώνουν λιγότερους φόρους ή και καθόλου», αλλά κατηγόρησε την ΔΕΗ και την έλλειψη σωστής αρχειοθέτησης της κρατικής επιχείρησης ηλεκτρισμού. «Σε καμία περίπτωση δεν υπήρχε καμία διάκριση υπέρ συγκεκριμένων ιδιοκτητών ακινήτων», είπε.

Ο Σίμος Κεδίκογλου, ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, δήλωσε πως αξιωματούχοι παρακολουθούν το φόρο ακίνητης περιουσίας και τυχόν λάθη θα διορθώνονται.

Προηγούμενες προσπάθειες για τον περιορισμό των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων – ιδίως όσον αφορά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης – είχαν μικρή επίδραση, σύμφωνα με μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ανεξαρτησία, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2011. Παρέμεινε εξαιρετικά συγκεντρωτικό στα χέρια της κυβέρνησης» και συνέχιζει λέγοντας πως «έχει επηρεαστεί πολύ, αν και με αδιαφανείς και με ανεπίσημες μεθόδους, από τα ισχυρά οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα που έχουν επιδιώξει να κερδίσουν εξουσία, κέρδος, ή και τα δύο».

Η άνθηση των Ιδιωτικών Μέσων Ενημέρωσης

Η αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτικών και των μέσων ενημέρωσης είναι κοινή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στην Ιταλία, όπου ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι ήταν πρωθυπουργός και ταυτόχρονα επικεφαλής ενός ομίλου μέσων ενημέρωσης, και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης, όπως ο Ρούπερτ Μέρντοχ, πρόεδρος της News Corp, είχαν διαδοχικές επαφές με τους πρωθυπουργούς.

Ωστόσο, οι επικριτές λένε πως τέτοιες συνδέσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές και στην Ελλάδα, όπου το κράτος παίζει μεγάλο ρόλο στην οικονομία, και λόγω του τρόπου των μέσων ενημέρωσης έχουν αναπτυχθεί εκεί.

Οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί και τα τηλεοπτικά κανάλια εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1980, μετά από δεκαετίες όπου υπήρχαν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης ελέγχου. Διαδοχικές κυβερνήσεις άφηναν ραδιοτηλεοπτικούς φορείς να λειτουργούν χωρίς την κατάλληλη άδεια, σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ για το 2011 σχετικά με ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Αυτή η ημι-οργανωμένη προσέγγιση οδήγησε την Ελλάδα να έχει ένα μεγάλο αριθμό μέσων ενημέρωσης συγκριτικά με τον πληθυσμό της.

Ο Γ. Αλαφούζος δήλωσε στο Reuters ότι ορισμένα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης «είναι σε γραφεία τύπου για διάφορες ομάδες επιχειρήσεων» Ο Αλαφούζος, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης του πέμπτου μεγαλύτερου σταθμού της χώρας, τον ΣΚΑΙ αλλά και της εφημερίδας ‘Καθημερινή’, πρόσθεσε: «Έχουν εξελιχθεί μέσα σε μια εντελώς ανθυγιεινή κατάσταση. Στόχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι η εκτέλεση ειδικών καθηκόντων για τους ιδιοκτήτες τους».

O Αλαφούζος, του οποίου η περιουσία προέρχεται από τη ναυτιλία, δήλωσε ότι η οικογένειά του έκανε προσεκτικές κινήσεις για να μην εξαρτώνται από τη Κυβέρνηση. Οι επικριτές του λένε ότι ο ΣΚΑΪ ήταν μεταξύ των εταιρειών που βρέθηκαν να μην πληρώνουν το χαράτσι. Ο τηλεοπτικός σταθμός δηλώνει πως είναι παράλειψη της τοπικής γραφειοκρατίας – και ότι το συγκεκριμένο Μέσο οφελείται από την κρατική διαφήμιση. Ο Αλαφούζος περιέγραψε την τελευταία ως «ένα ελάχιστο ποσοστό των εσόδων των μέσων ενημέρωσης του».

Οικογενειακοί δεσμοί

Το MEGA Channel, ίσως το μεγαλύτερο κανάλι της χώρας, είναι συνιδιοκτησία με επιχειρηματίες οι οποίοι είναι ηγέτες ή έχουν ισχυρές διασυνδέσεις με άλλους τομείς της οικονομίας. Η μεγαλύτερη συλλογική συμμετοχή στο τηλεοπτικό σταθμό ανήκει σε μέλη της οικογένειας του Γιώργου Μπόμπολα. Ένας από τους γιους του, Φώτης, είναι διευθυντής της Τηλέτυπος, εταιρία holding του καναλιού. Ένας άλλος γιος του, ο Λεωνίδας, είναι διευθύνων σύμβουλος και βασικός μέτοχος της Ελλάκτωρ, μιας γιγαντιαίας κατασκευαστικής εταιρίας η οποία ιδρύθηκε από τον πατέρα του, που έχει συμμετάσχει σε συμβάσεις πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ των συμβάσεων με το κράτος. Ο Λεωνίδας δεν έχει καμία συμμετοχή στην Τηλέτυπος. Η οικογένεια Μπόμπολα ελέγχει επίσης την εφημερίδα Έθνος, πολλές κυριακάτικες εφημερίδες, άλλα έντυπα μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες. Από το μεγάλο, γκρι κτήριο τους στο Χαλάνδρι η έκταση των συμφερόντων οικογένειας είναι προφανής. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το «δαχτυλίδι»,δημόσιο έργο, το οποίο χτίστηκε από μια διεθνή κοινοπραξία στην οποία συμπεριλαμβανόταν και η εταιρία Ελλάκτωρ. Παράλληλα με το δρόμο μια νέα σιδηροδρομική γραμμή προς το αεροδρόμιο, επίσης κατασκευάστηκε με τη συμμετοχή του Μπόμπολα.

Ο Γιώργος Μπόμπολας αρχικά δεν απάντησε σε ερωτήματα σχετικά με διάφορα συμφέροντα της οικογένειάς του. Αντ “αυτού, η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ –δικών του συμφερόντων- δημοσιεύσει πολλά άρθρα εκείνες τις ημέρες. Ένα ισχυρίστηκε ότι το Reuters «συνεχίζει, φαίνεται, να στοχεύει τη χώρα μας, την ελληνική οικονομία και την επιχειρηματικότητα». Ένα άλλο περιγράφεται το Reuters ως «πέμπτη φάλαγγα» για την τρόικα και ισχυρίστηκε ότι η Αθήνα είχε πλημμυρίσει από ξένους οι οποίοι φαίνεται να έχουν «αναλάβει την κατεδάφιση των δημόσιων προσώπων σύμφωνα με το αγγλοσαξονικό πρότυπο».

Μετά από ερωτήματα που τέθηκαν από το Reuters –μετά τα επίμαχα δημοσιεύματα- ο Μπόμπολας ανέφερε σε επιστολή: «Δεν έχω χρησιμοποιήσει ποτέ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που ανήκουν σε εταιρείες στις οποίες συμμετέχω, για την προώθηση των συμφερόντων της μητρικής εταιρείας ΕΛΛΑΚΤΩΡ ΑΕ, … Το «Έθνος» ποτέ δεν χρησιμοποίησε την επιρροή του ή ζήτησε χάρες από ηγεμόνες, προς όφελος της Ελλάκτωρ. » και τόνισε πως ο Πρωθυπουργός θα μπορούσε να επιβεβαιώσει πως ποτέ δεν ζήτησε για χάρες και συμπλήρωσε: « Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η στάση της εφημερίδας ‘Έθνος΄θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εμπόδιο στις κυβερνητικές ενέργειες και τους πολιτικούς γενικά».

Σε γραπτή δήλωση, η κατασκευαστική εταιρεία Ελλάκτωρ, δήλωσε πως θυγατρικές εταιρείες της συμμετέχουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συμβάσεις, και ότι επιδιώκει τις δημόσιες συμβάσεις «αποκλειστικά μέσω της συμμετοχής τους σε διεθνείς ανοικτούς διαγωνισμούς, σύμφωνα με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία».

Άλλα στοιχεία εμπλέκουν στο MEGA την οικογένεια του Βαρδή Βαρδινογιάννη, ο οποίος είναι γνωστός στο εμπόριο πετρελαίου και τη ναυτιλία, αλλά και τον Σταύρο Ψυχάρη, ο οποίος ελέγχει την εταιρεία ΔΟΛ μέσων ενημέρωσης.

Ο Γιώργος Βαρδινογιάννης, γιος του Βαρδή, δουλεύει επίσης για το MEGA Channel, και η οικογένεια διαθέτει επίσης ένα μικρότερο σταθμό που ονομάζεται Star Channel. Η οικογένεια είναι επίσης ο κύριος μέτοχος της Motor Oil Hellas, μία από τις δύο ελληνικές εταιρείες διύλισης.

Μέσω email , εκπρόσωπος της οικογένειας δήλωσε: «Οι περισσότερες από τις εταιρείες μας βασίζονται στο εξωτερικό ή έχουν μια διεθνή έκθεση. Η παραγωγή και οι πωλήσεις της Motor Oil Hellas, η μεγαλύτερη επένδυσή μας στην Ελλάδα, είναι σταθερά κατά το 70% βασισμένη στις εξαγωγές. Καμία από τις εταιρείες μας δεν βασίζεται καθ’ οποιονδήποτε τρόπο σε κυβερνητικά συμβόλαια».

Ο Ψυχάρης, του οποίου η εταιρεία ΔΟΛ εκδίδει εφημερίδες και έχει κερδίσει τις συμβάσεις με την Κυβέρνηση για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τα ταξίδια, και την εκτύπωση, είναι πρόεδρος του MEGA Channel.

Το 2006, μήνυσε δύο δημοσιογράφοι-ερευνητές που ισχυρίστηκαν σε ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα πως είχαν ασκήσει πιέσεις για την πώληση των Eurofighters στην Ελλάδα και είχε χρησιμοποιηθεί τις εφημερίδες του για να προωθήσει τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας συμφωνίας. Ο Ψυχάρης αρνήθηκε τους ισχυρισμούς. Τρία χρόνια αργότερα, μετά από μια ακροαματική διαδικασία, η περίπτωσή του απορρίφθηκε.

Το δικαστήριο απέρριψε την αίτηση από τους δημοσιογράφους, αλλά δέχθηκε ότι η εφημερίδα του Ψυχάρη, είχε αγωνιστεί για τη συμφωνία Eurofighter. Η προσφυγή εκκρεμεί. Ο Ψυχάρης δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με την υπόθεση.

Οι επικριτές των δεσμών μεταξύ των ΜΜΕ και των επιχειρήσεων αναφέρουν, επίσης, την περίπτωση ενός έργου ορυχείου χρυσού στη Χαλκιδική. Τα ορυχεία πουλήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση το 2003, σε μια νεοσυσταθείσα Ελληνική μεταλλευτική εταιρεία. Λίγο αργότερα, η κατασκευαστική εταιρεία στην οποία η οικογένεια Μπόμπολα έχει συμφέρον, απέκτησε μερίδιο σε αυτό.

Τοπική αντίπαλοι αγωνίστηκαν σθεναρά εναντίον μιας άδειας για το έργο εξόρυξης το οποίο είχε την χορηγία, υποστηρίζοντας ότι θα βλάψουν το περιβάλλον. Ο Τόλης Παπαγεωργίου, ηγετική φυσιογνωμία στην ομάδα διαμαρτυρίας απο το «Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων», ισχυρίστηκε ότι οι εφημερίδες που ελέγχονται από την οικογένεια Μπόμπολα παρέλειψαν να αναφέρουν μεγάλες διαδηλώσεις που αντιτίθονται στο ορυχείο και διέσυραν την υπουργό Περιβάλλοντος, Τίνα Μπιρμπίλη, η οποία μπλοκάρει την άδεια για αυτό. «Λίγες μέρες στη νέα δουλειά της το 2009, έγινε ο στόχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης που ελέγχονται από τον Μπόμπολα, επειδή αρνήθηκε να χορηγήσει άδεια στην εταιρεία εξόρυξης», ισχυρίστηκε ο Παπαγεωργίου.

Λίγο μετά το διορισμό της Μπιρμπίλη το 2009, οι εφημερίδες που ανήκουν στην οικογένεια Μπόμπολα την βάφτισαν «Πράσινη Τίνα» και επέκριναν την απόδοσή της. Διάφορα άρθρα ανέφεραν πως μπλόκαρε πολλά είδη της ανάπτυξης. Τα άρθρα δεν αναφέρουν ότι οι ιδιοκτήτες των εφημερίδων είχαν συμφέρον στο ορυχείο ή το εμπόριο των κατασκευών.

Στην επιστολή του προς το Reuters, ο Μπόμπολας δήλωσε ότι στηρίζει σθεναρά τα μεγάλης κλίμακας έργα που δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και προσπαθεί να βοηθήσει τη χώρα να ανακάμψει από την οικονομική κρίση.

Η Μπιρμπίλη, η οποία αρνήθηκε να κάνει κάποιο σχόλιο για αυτό το άρθρο, απολύθηκε τον Ιούνιο του 2011. αμέσως μετά η αδεια για τη λειτουργία του ορυχείου χορηγήθηκε. Μετά την έκδοσή της, η κατασκευαστική εταιρεία Ελλάκτωρ, σύμφωνα με τους ετήσιους λογαριασμούς της, είχε κέρδος € 261 εκατομμύρια από το ξεπούλημα εν μέρει και εν μέρει επανεκτίμηση της συμμετοχής της σε μια καναδική εταιρεία που είχε από εκείνη τη στιγμή αγόρασε το 95% του ορυχείου.

Ο πρώην βοηθός του Έλληνα πρωθυπουργού της εποχής, δήλωσε πως η απόλυση της Μπιρμπίλη δεν σχετίζονται με το ορυχείο. Ο πρώην υπουργός περιβάλλοντος που ενέκρινε την άδεια, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, δήλωσε ότι «η απόφαση ελήφθη αποκλειστικά και μόνο με βάση την μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων», η οποία ήταν θετική για το ορυχείο.

Στην επιστολή του προς το Reuters, ο Μπόμπολας, δήλωσε πως η μόνη σύνδεση της οικογένειάς του με το ορυχείο είναι η έμμεση συμμετοχή του γιου του με λιγότερο από 1%.

Οι διπλοθεσίτες

Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης συγκρούσεις συμφερόντων μπορεί να προκύψoυν ακόμα και στα χαμηλά επίπεδα. Στα γραφεία της ΕΣΗΕΑ υπάρχει σε κάποιο συρτάρι λίστα δημοσιογράφων που εργάζονται σε γραφεία τύπου της κυβέρνησης ενώ ταυτόχρονα αρθρογραφούν σε διάφορα έντυπα.

Οι κανόνες δεοντολογίας της Ένωσης Δημοσιογράφων απαγορεύουν στα μέλη της την εργασία σε φορείς που καλύπτουν οι δημοσιογράφοι. Σε μια προσπάθεια να αποκαλυφτούν εκείνοι που παραβιάζουν τη δημοσιογραφική δεοντολογία, η Ένωση κατάφερε να πάρει λίστα δημοσιογράφων που εργάζονται ταυτόχρονα σε κυβερνητικά γραφεία τύπου, χωρίς όμως ποτέ να τη δώσει στη δημοσιότητα.

Κάποιοι από αυτούς που κατονομάζονται στον κατάλογο παραπονέθηκαν. Οι αρμόδιες αρχές έκριναν ότι η δημοσίευση της λίστας θα παραβίαζε προσωπικά δεδομένα. Ο πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, Δημήτρης Τρίμης, θεωρεί την συγκεκριμένη απόφαση, μια σοβαρή ήττα.

«Υπάρχει ένα τρίγωνο εξουσίας που αποτελείται από πολιτικούς, επιχειρηματίες και τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, και κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να πει ποιος έχει το πάνω χέρι», δήλωσε στο Reuters, ο Δημήτρης Τρίμης. « Είναι μια πυραμίδα που στην κορυφή βρίσκονται υπουργοί και εκδότες και στη βάση του είναι τα γραφεία τύπου και οι δημοσιογράφοι».

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, συμπλήρωσε ο πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, είναι ο τηλεοπτικός σταθμός που δημιουργήθηκε το 2007 από το Υπουργείο Γεωργίας για την προώθηση των δραστηριοτήτων του. Προσλήφθηκαν περίπου 50 δημοσιογράφοι, μερικοί από τους οποίους είχαν θητεύσει στο πολιτικό ρεπορτάζ. Το νούμερο ήταν υπερβολικό και ήταν σαφές ότι για κάποιους από αυτούς δεν ήταν παρά μια εικονική πρόσληψη.

Ένας εκπρόσωπος του υπουργείου δήλωσε ότι ο σταθμός δεν πρόσφερε ποτέ πλήρη απασχόληση στο προσωπικό του και μάλιστα έκλεισε το 2009.

Το Reuters εντόπισε τουλάχιστον εννιά δημοσιογράφους που εργάζονται ταυτόχρονα για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μέσα ενημέρωσης και σε μεγάλο βαθμό δεν κατάφεραν να ενημερώσουν για την ανάγκη μεταρρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Στους «διπλοθεσίτες» περιλαμβάνεται και ο Αλέξανδρος Κασιμάτης που εργάζεται σε κυριακάτικη εφημερίδα σαν οικονομικός συντάκτης ενώ είναι και επικεφαλής του γραφείου τύπου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, βασικού ρυθμιστή των εισηγμένων εταιρειών. Το Reuters δεν βρήκε άρθρα του κ. Κασιμάτη στον τύπο ενώ ο ίδιος δήλωσε: «Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Η Ένωση Δημοσιογράφων επιτρέπει στα μέλη να εργάζονται σε γραφεία τύπου εφόσον δεν καλύπτουν δημοσιογραφικά το συγκεκριμένο τομέα. Εγώ ποτέ δεν γράφω για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.»

Σε ένα e-mail προς το πρακτορείο Reuters, ο Κώστας Μποτόπουλος, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, εξηγεί πως οι εν λόγω δύο θέσεις εργασίας του Κασιμάτη, μπορούν να συνυπάρχουν.

Μία ακόμα δημοσιογράφος, η οποία ακόμα είναι γνωστή με το παρατσούκλι Φως-Νερό-Τηλέφωνο, δεν αντιμετωπίζει άμεση σύγκρουση συμφερόντων όταν έγινε γνωστό πως εργαζόταν τόσο για την εφημερίδα «Το Βήμα» όσο και για τρεις δημόσιες εταιρείες κοινής ωφελείας. Η Ιωάννα Μάνδρου, η οποία τώρα εργάζεται για την Καθημερινή και το ΣΚΑΪ, επιβεβαίωσε ότι είχε εργαστεί στο γραφείο Τύπου του ΟΤΕ, μια κρατική εταιρεία τηλεπικοινωνιών, και εν συντομία ως σύμβουλος σε μια εταιρεία ύδρευσης. Η ίδια είπε ότι δεν είχε εργαστεί ποτέ για κάποια εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας.

«Στο Βήμα ήμουν δημοσιογράφος που καλύπτει δικαστικές υποθέσεις και δεν είχε καμία σχέση με τη δουλειά μου ο ΟΤΕ. Και όταν λέω ‘έχω δουλέψει για τον ΟΤΕ’, εννοώ πως δούλευα κυριολεκτικά στον ΟΤΕ», είπε. «Μπορώ να σας πω ότι περίπου το 95% των ατόμων που απασχολούνται σε παρόμοιες θέσεις εργασίας δεν κάνουν τίποτα». Η κ. Μάνδρου, είπε πως είναι σύννηθες για τους πολιτικούς να κανονίζουν τέτοιες θέσεις εργασίας για να εκπληρώσουν χάρες.

Ο Κεδίκογλου, κυβερνητικός εκπρόσωπος, δήλωσε πως τα μέλη του συνδικάτου των δημοσιογράφων «έχουν το δικαίωμα να εργάζονται σε κρατικές επιχειρήσεις και ως υπεύθυνοι τύπου, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και υπό τον όρο ότι δεν έχουν συγκρουόμενα συμφέροντα».

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ

Κατά τη διάρκεια ενός γεύματος, ένα δροσερό βράδυ του Οκτωβρίου 2004, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής κήρυξε τον πόλεμο στις ισχυρές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας.

«Εμείς δεν θα αφήσουμε πέντε νταβατζήδες και πέντε κατεστημένα συμφέροντα χειραγωγήσουν την πολιτική ζωή μας», είπε χωρίς να διευκρινίσει σε ποιους αναφερόταν.

Μεταγενέστερες προσπάθειες του Καραμανλή να περιορίσει την πρόσβαση σε δημόσιες συμβάσεις με τους ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης είχαν μετωπικές επιθέσεις από τον Τύπο. Αλλά στο τέλος,η ήττα ήρθε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: το 2005, τα εν λόγω σχέδια του Καραμανλή παραβίασαν τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, αναγκάζοντάς τον να τους καταργήσουν

Από τότε, καμία σημαντική προσπάθεια δεν έχει γίνει για την αντιμετώπιση της διαπλοκής συμφερόντων. Οι πολιτικοί που συγκρούονται με τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ κινδυνεύουν να κυκλοφορήσει γι αυτούς κάποιο «κακό» δημοσίευμα, σύμφωνα με τα λόγια ενός ανώτερου Έλληνα πολιτικού που μίλησε στο Reuters για τις εμπειρίες του, όταν ήταν υπουργός σε μια προηγούμενη κυβέρνηση. Σε μία περίπτωση, είπε, ένας ιδιοκτήτης μέσων ενημέρωσης του ζήτησε να βοηθήσει να σταματήσει μια δικαστική έρευνα εις βάρος του. Και, σε μια άλλη, ένας εκδότης εφημερίδας που όφειλε ένα εκατομμύριο ευρώ σε κρατική εταιρεία επικοινώνησε μαζί του για να κάνει κάποια συμφωνία για να ξεφύγει από το χρέος.

«Είπε: ‘θα βάζω κάθε μέρα μια διαφήμιση στην εφημερίδα μου για την κρατική εταιρεία για να το διευθετήσει’. Αυτός περίμενε να καλέσω την εταιρεία και να γίνει μια συμφωνία. Αρνήθηκα να παρέμβω», δήλωσε ο πρώην υπουργός, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. Είπε ότι ήταν στη συνέχεια το θύμα αρνητικών κειμένων σε εφημερίδες του εκδότη.

Η εμμονή των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων αντανακλάται στην τελευταία έρευνα του Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς η οποία έγινε από την ομάδα εκστρατείας της Διεθνούς Διαφάνειας (ΔΔ). Η Ελλάδα κατετάγη 94η – 14 θέσεις χαμηλότερα από ό, τι το 2011, δηλαδή στην χαμηλότερη κατάταξη της κάθε χώρας της ζώνης του ευρώ – και το ελληνικό υποκατάστημα της ομάδας κατέληξε στο συμπέρασμα «υπάρχουν σημαντικά διαρθρωτικά ζητήματα με την εκτελεστική εξουσία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στον επιχειρηματικό τομέα.»

Ο Κεδίκογλου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, δήλωσε σήμερα, οι υπουργοί θέλουν να «ομαλοποίησουν» τη μετάδοση. Η κυβέρνηση σκοπεύει να μεταρρυθμίσει το καθεστώς των «προσωρινών αδειών», και να φέρει στο «νομοθεσία που θα θέσει σε μόνιμη βάση τους κανόνες που ισχύουν για την αγορά της τηλεόρασης», είπε.

Ακόμη και χωρίς τη νομοθεσία, το τοπίο αλλάζει. Μέχρι το 2013 την οικονομία στην Ελλάδα θα έχουν ελαττωθεί κατά ένα τέταρτο σε πέντε χρόνια. Οι οικονομικές πιέσεις έχουν ενταθεί. Η διαφήμιση έχει συρρικνωθεί και μια μελέτη του Reuters που δημοσιεύθηκε πρόσφατα δείχνει 18 κορυφαία ΜΜΕ με έδρα την Αθήνα, έχουν δηλώσει χρέη συνολικού ύψους άνω των 2 δισ. ευρώ.

Την ίδια ώρα οι διεθνείς δανειστές που κρατούν στη ζωή την Ελλάδα θέλουν πραγματική μεταρρύθμιση σε αντάλλαγμα τα δισεκατομμύρια τους. Για παράδειγμα, απαιτούν να οριστούν διαχειριστές από την τρόικα για τα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών και να έχουν τον τελευταίο λόγο στην έγκριση μεγάλων δανείων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων για οργανισμούς μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Οι εφημερίδες Έθνος και Το Βήμα αντέδρασαν στην πρόταση αυτή με καυστικά άρθρα. «Η Ελλάδα δεν είναι αποικία,» έγραψε ο Ψυχάρης σε πρωτοσέλιδο άρθρο στο Βήμα. «Απευθύνω το λόγο σ’ εκείνους που πιστεύουν ότι αυτό που το Τρίτο Ράιχ δεν θα έκανε, θα επιτευχθεί τώρα από τους μικροπωλητές χρήματος της Ευρώπης.»

Από το Κουτί της Πανδώρας