Μελέτη: Τα μεταλλεία χρυσού, άκρως επικίνδυνα για τον τουρισμό της Χαλκιδικής*

*Συντάχθηκε από ομάδα Οικονομολόγων

*Στις παρακάτω γραμμές, γίνεται μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί:
α) η σημασία του τουρισμού για την Ελληνική Οικονομία,
β) η σημασία της τουριστικής δραστηριότητας για τη Χαλκιδική και
γ) δημιουργείται μια υπόθεση εργασίας κατά την οποία μειώνεται η τουριστική κίνηση κατά 30%.

Σε αντίστοιχες περιπτώσεις αλλαγής της δραστηριότητας και του αναπτυξιακού μοντέλου (και μάλιστα με τόσο βίαιο τρόπο) οι επιπτώσεις στην τουριστική κίνηση αγγίζουν και το 60% στα πρώτα έτη. Στη συνέχεια η τουριστική δραστηριότητα αποκλιμακώνεται και έκτοτε παραμένει σε σταθερά χαμηλά ποσοστά. Θα ήταν καλό όμως να τονίσουμε ότι κάθε προορισμός έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και αντιδρά με διαφορετικό τρόπο σε εξωγενείς προκλήσεις. Για το λόγο αυτό, διαλέξαμε ένα μέσης κλίμακας υποθετικό σενάριο, το οποίο όμως είναι ενδεικτικό για το μέλλον της οικονομίας της Χαλκιδικής.

Η σημασία του τουριστικού προϊόντος στην Ελλάδα.
· Ο τουρισμός είναι παγκόσμιας εμβέλειας κοινωνικό και οικονομικό φαινόμενο.
· 34,4 δισεκ (άμεση και προκαλούμενη επίδραση), 15,1% του ΑΕΠ


· Απασχόληση: 446 χιλιάδες θέσεις εργασίας άμεσης απασχόλησης και 295 χιλιάδες θέσεις εργασίας έμμεσης απασχόλησης, Σύνολο 741 χιλιάδες θέσεις εργασίας. (16% συνολικής απασχόλησης)


· Τουριστικές εισπράξεις: 12,8 δισεκατομμύρια


· Για κάθε 1000 ευρώ τουριστικής δαπάνης, το ΑΕΠ της οικονομίας αυξάνεται κατά 2.220 ευρώ. (πολλαπλασιαστές εισοδήματος, επένδυσης και απασχόλησης)


· Ο Τουρισμός αποτελεί το σημαντικότερο πόσο εισροής χρήματος από το εξωτερικό. Έρχεται από το εξωτερικό, μένει και επενδύεται στην Ελλάδα.


· Φορολογία 1,4 δισεκατομμύρια από έμμεσες πηγές (κυρίως ΦΠΑ)


· Το τουριστικό κύκλωμα διαμορφώνεται από επιχειρήσεις φιλοξενίας, εστίασης, διασκέδασης, θαλάσσιες και λοιπές μεταφορές, τουριστικά γραφεία κλπ ενώ άμεσα ωφελημένοι είναι το εμπόριο, επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών, η γεωργία, η κτηνοτροφία, οι κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, κατασκευές κλπ


Η σημασία του τουριστικού προϊόντος στη Χαλκιδική.


· Στη Χαλκιδική, το 72% του παραγόμενου πλούτου, προέρχεται από τον τουρισμό (ΜΑΘΡΑ). Ο πρόεδρος του επιμελητηρίου σε συνέντευξη του επισημαίνει ότι η επιχειρηματικότητα στο νομό Χαλκιδικής είναι συνδεδεμένη με τον τουρισμό, ο οποίος συμβάλει καθοριστικά στο ΑΕΠ, στην απασχόληση και στην περιφερειακή ανάπτυξη


· Το 48,3% των απασχοληθέντων σχετίζονται άμεσα με του τουρισμό.


· Αν αναλογιστούμε ότι το τουριστικό κύκλωμα αποτελείται από επιχειρήσεις φιλοξενίας, εστίασης, διασκέδασης, θαλάσσιες και λοιπές μεταφορές, τουριστικά γραφεία κλπ ενώ άμεσα ωφελημένοι είναι το εμπόριο, επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών, η γεωργία, η κτηνοτροφία, οι κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, κατασκευές κλπ, τότε με κάθε βεβαιότητα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο Τουρισμός είναι η βασική οικονομική δραστηριότητα της περιοχής. Ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία του Νομού και σε αυτό συγκλίνουν σχεδόν όλοι οι επιχειρηματίες μέλη, ακόμα και αυτοί που δεν ανήκουν άμεσα στο κλάδο αυτό.


· Σύμφωνα με κλαδική έκθεση που διεξήγαγε αναγνωρισμένη και έγκυρη εταιρεία μελετών και ερευνών, η αλληλεξάρτηση των παραπάνω κλάδων με τον τουρισμό, ξεπερνά το 78%.


· Το τουριστικό μας προϊόν είναι υψηλής ποιότητας. (παράδειγμα της επαφής της Προ του Άθω περιοχής με επιχειρηματίες του Λουξεμβούργου και τα διθυραμβικά σχόλια που απέσπασε.) Το τουριστικό προϊόν είναι δυνατό να προσελκύσει υψηλού επιπέδου καταναλωτές.


· Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια αλλαγή στο καταναλωτικό κοινό. Οι μαζικοί τουρίστες τείνουν να αντικατασταθούν με επισκέπτες με ειδικά ενδιαφέροντα προσανατολισμένα στον πολιτισμό, τη θρησκεία, την γαστρονομία. Η Χαλκιδική ήδη συμμετέχει στη δράση του ΞΕΕ «Ελληνικό Πρωινό».


Γιατί η εξόρυξη κλίμακες έρχεται σε σύγκρουση με το τουριστικό προϊόν. Δεν συμβαδίζουν, αυτοαναιρούνται



· Στο πεδίο «μη τεχνική περίληψη» της ΜΠΕ της Ελληνικός Χρυσός αναφέρεται: ««To έργο σε εθνική και διεθνή κλίμακα αποτελεί μια σημαντική δραστηριότητα, καθώς επαναπροσδιορίζει για την περιοχή εν όλω ή εν μέρει τα οικονομικά χαρακτηριστικά και το αναπτυξιακό πρότυπο μέσω πλήρους αξιοποίησης των καταγεγραμμένων κοιτασμάτων, και την παράλληλη έρευνα για την επέκταση των γνωστών κοιτασμάτων και τον προσδιορισμό νέων». Υπάρχει λοιπόν η παραδοχή ότι για την ανάπτυξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην έκταση οικονομίας κλίματος που είναι επιθυμητό να γίνει, απαιτείται να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο που σήμερα, κατ’ απόδειξη και κοινή ομολογία, χαρακτηρίζεται από την τουριστική δραστηριότητα. Τούτη η αλλαγή θα διαρκέσει για το πεπερασμένο χρονικό διάστημα ανάπτυξης της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Κάποια στιγμή τα μεταλλεία θα φύγουν. Μετά όμως τι προοπτικές ανάπτυξης υπάρχουν;
· Η ανάπτυξη των μεταλλείων θα αλλάξει α) τη συνολική εικόνα της περιοχής. Δεδομένου ότι το προϊόν έχει υψηλή ελαστικότητα, οποιαδήποτε αλλαγή στην εικόνα θα στοιχίσει εκατομμύρια σε εισοδήματα και χιλιάδες θέσεις εργασίας.


· Παράλληλα, ο ενισχυμένος πολλαπλασιαστής ενίσχυσης του ΑΕΠ (θυμίζω 2.2),και η ισχυρή εξάρτηση του τουρισμού με άλλες δραστηριότητες (εξάρτηση με άλλες δραστηριότητες 78%) οδηγεί εκ του ασφαλούς σε οικονομικό και κοινωνικό μαρασμό.


· Η Χαλκιδική είναι ο 3ος προορισμός σε όλη την Ελλάδα και επίσης ο 3ος σε προσφορά κλινών και υπηρεσιών. Η αλλαγή της εικόνας του τουριστικού προϊόντος στο νομό (η εικόνα είναι ενιαία και αδιαίρετη) θα φέρει ανάλογες επιπτώσεις ΚΑΙ στην εθνική οικονομία. (θυμίζω 17% συμμετοχή σε ΑΕΠ και απασχόληση, με 14 εκ εισπράξεις)


· Σε ανάλυση SWOT που έγινε για λογαριασμού του Νομού, ως δυνατότερο σημείο της ανάπτυξης αναδείχθηκε η Χαλκιδική ως προορισμός (75 στα 100) ενώ ως αδύνατο σημείο και εν δυνάμει απειλή, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος.


· Η Χαλκιδική έχει τουριστικούς πόλους παγκόσμιας εμβέλειας: Τη γενέτειρα του Αριστοτέλη, το Άγιο Όρος, την διώρυγα του Ξέρξη, το σπήλαιο των Πετραλώνων, δάση, μοναδικού κάλλους φυσική ομορφιά και δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμών. Όλοι αυτοί οι πόροι παραμένουν ανεκμετάλλευτοι. Γιατί; Απλά γιατί η ΒΑ είναι χαρακτηρισμένη ως μεταλλευτική, δεν υφίσταται ΠΟΤΑ ή ΠΟΑΠΔ εκτός συγκεκριμένων περιοχών της Σιθωνίας και της Κασσάνδρας, περιορίζοντας τα περιθώρια ανάπτυξης. Εσκεμμένα η πολιτική των τελευταίων ετών, εμπόδιζε την υγιή τουριστική ανάπτυξη. Η Χαλκιδική και ειδικότερα η ΒΑ περιοχή είναι απόλυτα ικανή να αναπτύξει βιώσιμη, αειφορική και αξιοβίωτη τουριστική ανάπτυξη, όπως την ορίζει το νομοσχέδιο που κατατέθηκε προς διαβούλευση το Δεκέμβριο του 2012 και θα τεθεί προς ψήφιση τις επόμενες ημέρες. Ο σύνδεσμος πολιτών έχει καταθέσει ανάλογη πρόταση ανάπτυξης, η οποία τίθεται στην κρίση σας.


· Η εικόνα επίσης του προορισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διατήρηση της φέρουσας ικανότητας, στο περιβάλλον και την κοινωνική συνοχή. Η ανάπτυξη των μεταλλείων φέρει μη αντιστρέψιμες βλάβες και στους δύο τομείς


· Η πρόταση από την πλευρά της εταιρείας να αναπτυχθεί ο «μεταλλευτικός τουρισμός» είναι ανεδαφική και δηλώνει τουλάχιστον προχειρότητα. Η παγιωμένη εικόνα της Χαλκιδικής ως προορισμού με πολιτισμικό, θρησκευτικό, προσανατολισμό και μοναδικό φυσικό κάλλος, δεν μπορεί να αντιστραφεί, ενώ η ζήτηση στο συγκεκριμένο προϊόν είναι ελάχιστη έως ανύπαρκτη αν συγκριθεί με την αγορά θρησκευτικού, πολιτισμικού και θαλάσσιου τουρισμού.


· Η ανάπτυξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας (χρονικά πεπερασμένης) υποβαθμίζει το τουριστικό προϊόν, συμπαρασύροντας μεγάλο κομμάτι των εθνικών εισπράξεων, της ανάπτυξης, της απασχόλησης, της άμεσης και έμμεσης φορολογίας επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων. Άραγε ισχύουν τα ίδια μέτρα φορολόγησης και στην εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός;»


· Η ανάπτυξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας, βλάπτει όχι μόνον το υφιστάμενο τουριστικό προϊόν, αλλά και το μελλοντικό, στερώντας την περιοχή από τους απαραίτητους πόρους που είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη βιώσιμης τουριστικής βιομηχανίας.


· Με το υφιστάμενο τουριστικό προϊόν, η Χαλκιδικής έχει σταθερά τον ταχύτερο ρυθμό μεγέθυνσης ΑΕΠ και συγκεντρώνει (μαζί με τη Θεσσαλονίκη) πλέον 72% του ΑΕΠ της Περιφέρειας με ισχυρή ανθεκτικότητα στις επιβραδυντικές τάσεις


· Ειδικότερα ως προς τον τουρισμό, 57% των διανυκτερεύσεων συγκεντρώνονται στη Χαλκιδική, 24% στη Θεσσαλονίκη και 13,5% στην Πιερία. Η κυριαρχία της Χαλκιδικής επανεπιβεβαιώνεται πανηγυρικά.


Διαμορφώνονται λοιπόν τα δεδομένα:


1. Το 72% του παραγόμενου προϊόντος της Χαλκιδικής (σύμφωνα με την Περιφέρεια και το Επιμελητήριο) προέρχεται από τον Τουρισμό (ICAP, 2008, ΠΠΧΣΑΑ[1]-περιφέρεια ΚΜ-, 2013)
2. Το 90% των επενδύσεων προέρχεται και καταλήγει στον Τουρισμό. (ICAP, 2008, ΠΠΧΣΑΑ, 2013)
3. Το ΑΕΠ της Χαλκιδικής σε τρέχουσες τιμές (σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή) είναι 60 εκ.(Ελληνική Στατιστική Αρχή, 2013)
4. Δηλαδή ο τουρισμός φέρνει 43,2 εκατομμύρια Ευρώ
5. Θεσεις εργασίας. Σύμφωνα με το Επιμελητήριο απασχολούνται στον τουρισμό άμεσα, 12.000 άνθρωποι (+ όλοι όσοι παράγουν συμπληρωματικά εισοδήματα πχ. Συνταξιούχοι) (ICAP, 2008, ΠΠΧΣΑΑ, 2013)
6. Αλληλεξάρτηση τουρισμού με άλλες δραστηριότητες (σύμφωνα με την περιφέρεια και το επιμελητήριο) φτάνει το 78% (ICAP, 2008, ΠΠΧΣΑΑ, 2013)
7. Η κατά κεφαλή δαπάνη (θεωρείται χαμηλή) είναι 639 ευρώ. (πανελλαδικά, ΙΟΒΕ (2012)
8. Η Χαλκιδική είναι 3ος νομός σε αφίξεις και 3ος σε προσφορά κλινών (στην συντριπτική τους πλειοψηφία 5*), που σημαίνει ότι έγιναν επενδύσεις σοβαρές, από Έλληνες επιχειρηματίες.


Υπόθεση εργασίας: Με δεδομένο ότι το προϊόν της Ελλάδος είναι ελαστικός (<1- class="goog-spellcheck-word" span="" style="background: none repeat scroll 0% 0% yellow;">data-blogger-escaped-30="" data-blogger-escaped-span="">:



1. Άμεσα χαμένες περισσότερες από 3.300 θέσεις εργασίας, στον στενό τουριστικό τομέα.
2. Απώλεια 7.000 θέσεων εργασίας σε παρεμφερή του τουρισμού επαγγέλματα (θυμίζω συσχέτιση δραστηριοτήτων 78%)
3. Η οικονομία μας ζημιώνεται άμεσα κατά΄8- 10 εκατομμύρια. ευρώ από είσπραξη ΦΠΑ επιχειρήσεων τουρισμού και λοιπούς έμμεσους φόρους.
4. Αν υπολογιστούν και οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις, τότε η οικονομία χάνει περισσότερα από 17 εκατομμύρια ευρώ.
5. Υπολογίζοντας και τη μείωση στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων, οι επιχειρήσεις τουρισμού χάνουν ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. (απώλεια γαστρονομικού τουρισμού,απώλεια τουριστικής ιδιαιτερότητας της περιοχής)
6. Οι τουρίστες που θα προτιμήσουν έναντι του ανταγωνισμού τη Χαλκιδική, θα είναι χαμηλού εισοδήματος και θα χαμηλώσουν ακόμη περισσότερο την κατά κεφαλή δαπάνη, κάτι που συνεπάγεται την εξασθένιση, την ουσιαστική κατάργηση του Τουριστικού Προϊόντος όλης της Χαλκιδικής. (η εικόνα της Χαλκιδικής λειτουργεί ενιαία και όχι κατά περίπτωση.)
7. Με δεδομένο ότι η Χαλκιδική είναι τρίτος προορισμός σε αφίξεις, αυτό συμπαρασύρει τη γενική εικόνα του Ελληνικού Τουριστικού Προϊόντος, με ανάλογες μειώσεις στην οικονομική δραστηριότητα που ακόμη ζεί και παράγει στην Ελληνική οικονομία.
8. Ματαίωση επενδύσεων σε ένα εν δυνάμει συντριπτικό τουριστικό προϊόν. (θυμίζω το 90% των επενδύσεων στο νομό αφορούν τον Τουρισμό ΠΠΧΣΑΑ και ICAP)
Αντ’ αυτού προτείνουμε και ζητούμε:
1. Το χαρακτηρισμό της περιοχής (τα όρια θα τα συζητήσουμε) ως Β2 στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικής Ανάπτυξης και Αειφορίας, (Αναπτυσσόμενης Τουριστικά, με περιθώρια ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού)
2. Αξιοποίηση των τριών παγκόσμιας εμβέλειας τουριστικών πόλων (Αγ. Όρος, Στάγειρα, Διώρυγα του Ξέρξη)

[1] Περιφερεακό Πλαίσιο Χωροταξικου Σχεδιασμου Ανάπτυξης και Αειφορίας (http://www.pkm.gov.gr/chorotaxiko/stadio_al.rar)


ΣΧΟΛΙΟ: Ας αναλογιστούμε και τις επιπτώσεις στον τουρισμό της Θεσσαλονίκης από την βέβαιη καταπόντιση του τουρισμού στην Χαλκιδική. Οι υπεύθυνοι του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και όλοι εμείς ας αναλογιστούμε το μέγεθος της ευθύνης που αναλαμβάνουμε μη αποτρέποντας αυτή την εγκληματική πράξη που λέγεται "εξόρυξη και μεταλλουργεία χρυσού στον τουριστικό νομό της Χαλκιδικής!

thessalonikimesaapoeikones.blogspot.gr